اصول و راهكارهاي مقالبه با جنگ نرم

استاد : مهندس عرفاني فرد      دانشجو : ا. غلامي   آبان 1391

علت جنگ و منازعه در جوامع مختلف :

در ارتباط با منازعه بين گروهها و جوامع دو ديدگاه مطرح است :

ديدگاه اول عامل اصلي منازعه را انسان مي داند، زيرا معتقد است در ذات انسان خودخواهي، قدرت طلبي و سلطه جويي قرار دارد و همواره در فكر آن است با استفاده از ابزارها و عناصر مختلف بر ديگران استيلا يابد.

ديدگاه دوم عامل منازعه را ساختار اجتماعي و بين المللي تلقي مي كند. در اين رويكرد ساختار نظام اجتماعي و بين المللي ماهيت آنارشي دارد و هرجا آنارشي وجود داشته باشد، منازعه اجتناب ناپذير است.

چرا انسان عامل منازعه است؟

عده اي اعتقاد دارند كه ناشي از گناه اوليه انسان است، يعني به خاطر گناهي كه منجر به هبوط (تنزل درجه و جايگاه) انسان شد، زمينه براي منازعه فراهم گرديد به عبارت ديگر با گناه اوليه انسان زمينه براي طرد انسان از آرامش فراهم شد. بنابر اين زندگي بشر به دليل فوق ماهيت جدال آميز پيدا كرده است.

عده اي ديگر بر اين باورند كه انسان ماهيت اخلاقي دارد اما جامعه غير اخلاقي است. بنابر اين تضاد انسان اخلاقي با جامعه غير اخلاقي منجر به چالش مي شود.

تقسيم بندي جنگ ها :

1-      جنگ بر مبناي شدت جنگ : جنگ كم شدت مثل درگيري هاي محدود هند و پاكستان- جنگ شديد مثل جنگ 33 روزه حزب ا... و رژيم صهيونيستي- جنگ تمام عيار مثل جنگ ايران و عراق.

2-      جنگ از نظر بكارگيري سلاح : جنگ سخت (بسوي همديگر سلاح استفاده مي كنند) - جنگ سرد (سلاح بكار گرفته نمي شود).

3-      جنگ از نظر آشكار يا پنهان بودن :

-         جنگ آشكار : مثل جنگ 33 روزه حزب ا... و رژيم صهيونيستي ويا جنگ ايران و عراق.

-         جنگ نيمه پنهان : كشوري در يك طرف منازعه حضور دارد اما خودش را نشان نمي دهد و بصورت رسمي وارد جنگ نمي شود. مثل تركيه در جريان سوريه يا آمريكا در جنگ ايران و عراق و... .

-         جنگ پنهان : يك كشور بصورت رسمي با يك كشور ديگر وارد جنگ نمي شود و از عوامل نفوذي استفاده مي كند مثل رژيم صهيونيستي در جريان سوريه، چون اگر مواضع خود را علناَ اعلام كند، به ضرر مخالفان بشاراسد تمام مي شود.

4-      جنگ بر مبناي ابراز تحميل اراده :1- جنگ سخت.  2- جنگ نيمه سخت.  3- جنگ نيمه سخت.

جنگ نرم :

جنگ نرم و مفاهيم مشابه آن مانند جنگ رواني، قدرت نرم، تهاجم فرهنگي، جنگ سفيد و... پيشينه اي به قدمت تاريخ بشري دارد.

اما جنگ نرم با مشخصه هاي نظري و عملياتي جديد خود پس از شروع جنگ سرد و در اوج آن در دهه 1970 با مشاركت اساتيد برجسته علوم سياسي و علوم ارتباطات آمريكا از جمله جوزف ناي، هارولد لاسول، جان كالينز، اعضاي برجسته سازمان سيا و فرماندهان ارشد پنتاگون با تاسيس مركزي به عنوان "كميته خطر جاري" طراحي، تدوين و عملياتي شد كه مهمترين هدف آن فروپاشي دروني بلوك شرق به ويژه شوروي بود.

نظريه پرداز تاريخي جنگ نرم :

 "سون تزو" سردار معروف چيني است كه حدود 500 سال پيش از ميلاد مسيح مي زيسته و كتابي با عنوان هنر جنگ به رشته تحرير در آورده است. او جنگ را تنها يك مسئله نظامي صرف نمي داند، بلكه جوانب مختلف اطلاعاتي، رواني و اقتصادي را در بر مي گيرد. او استراتژيست هوشمند و زبردست را كسي مي داند كه بتواند لشكر دشمن را بدون درگيري نظامي به تسليم وا دارد و شهرها را بدون خونريزي تصرف نمايد.

 سون تزو در اثر خود بر نقش پري در جنگ تاكيد مي كند. تفرقه افكندن ميان دشمنان و خنثي كردن نقشه هاي آنان، بُعد ديگري است كه به آن توجه دارد.

  در جنگ بايد بين حاكم و وزير، رئيس و مرئوس فاصله انداخت، تخم نفاق پاشيد و اسباب سرنگوني دشمن را فراهم آورد. هنگامي كه دشمن در انزوا قرار گيرد و روحيه اش را از دست دهد، اراده ي مقاومتش از بين خواهد رفت. بدين ترتيب مي توان بدون جنگ بر ارتش دشمن پيروز شد.

   بنابر اين "سون تزو" به اين جمع بندي مي رسد كه از بين بردن شجاعت و اراده موثرتر از كشتن نيروهاي دشمن مي باشد؛ زيرا ممكن است به علت كشته شدن فردي، گروههاي ديگر به خون خواهي برخيزند ولي زماني كه اراده دشمن از بين رفت ديگر نمي توان احساس نگراني از دشمن داشت.

تعريف جنگ نرم :

هرگونه اقدام رواني، تبليغاتي، رسانه اي و فرهنگي كه جامعه و گروه هدف را نشانه مي گيرد و بدون درگيري نظامي و اعمال خشونت رغيب را به انفعال يا شكست وا مي دارد. جنگ نرم در پي از پاي در آوردن انديشه و تفكر جامعه هدف است تا بنيان هاي فكري و فرهنگي آن را سست كند و با بمباران خبري و تبليغاتي در نظام سياسي حاكم تزلزل و بي ثباتي ايجاد كند.

ويژگي هاي جنگ نرم :

1-  هدف در جنگ نرم اغناع است.

2-  مبارزه اي غير خشونت آميز و از روشهاي نرم افزارانه استفاده مي شود.

3-   تلاش اصلي ايجاد ترديد در مباني و زيرساختهاي فرهنگي نظام سياسي حاكم و مشروعيت زدايي از آن.

4-  حوزه جنگ نرم محدود به حوزه خاصي نبوده و همه عرصه هاي زندگي اجتماعي را در بر مي گيرد.

5-  نسبت به جنگ سخت كم هزينه است.

6-  جنگ نرم براي نظاميان و غيرنظاميان تلفات جاني ندارد.

7-  تغييرات حاصل از جنگ نرم ماهوي، آرام، مستمر و تدريجي است.

8- در جنگ نرم عواطف، احساسات و انديشه ها نشانه روي مي شود.

9-  در جنگ نرم هم مردم عادي، هم دولتمردان و هم نخبگان در معرض تهاجم هستند.

10- در جنگ نرم كارگزاران خارجي دخالت مستقيم ندارد و ادعاي بي طرفي مي كند.

11- در جنگ نرم از الگوي جنبش هاي اجتماعي و فعال سازي و سازماندهي آنان براي تحقق اهداف استفاده مي شود.

12- برجسته سازي آسيب ها، مشكلات، كاستي ها و بهره گيري از آنها از ويژگي هاي جنگ نرم است.

13- تضعيف نقاط قوت به ويژه زيرساخت هاي قدرت نرم جامعه از ويژگي هاي جنگ نرم است.

14- بُعد فرهنگي در جنگ نرم بر ساير ابعاد آن غلبه دارد.

علل و ريشه هاي تهاجم فرهنگي غرب عليه جمهوري اسلامي ايران :

1-      ضديت انقلاب اسلامي با نظام سلطه ي جهاني.

2-      جلوگيري از تبديل جمهوري اسلامي ايران به عنوان كانون جهان اسلام (بيداري اسلامي).

3-      انقلاب اسلامي احياگر عصر دين و معنويت، ارزشهاي انساني و حقوق بشر اسلامي است.

4-      جمهوري اسلامي ايران از سه دهه تجربه ي مقابله با دشمن برخوردار بوده و دشمن از نبرد سخت براي رسيدن به اهداف خود نتيجه اي نگرفته است.

5-      احتمال شكست مجدد در برخورد سخت با جمهوري اسلامي ايران.

6-      عميق تر شدن و پيچيده تر شدن ريشه هاي انقلاب اسلامي.

7-      نفوذ گسترده جمهوري اسلامي ايران در ميان ملت هاي خاورميانه.

8-      رشد اسلام سياسي، اسلامي با تلفيق دين و سياست به عنوان گفتمان غالب در خاورميانه و چالش براي فرهنگ ليبرال دموكراسي غرب.